Siergiej Ławrow na celowniku Putina. Czy minister naprawdę popadł w niełaskę?
Ławrow miał się zachowywać niewłaściwie w rozmowie z sekretarzem stanu Marco Rubio, mówiąc coś, co Amerykanie zinterpretowali jako niechęć Rosji do kompromisu. To właśnie, jak twierdzą, było powodem fiaska szczytu. Władimir Putin, rzekomo bardzo rozgniewany, wycofał swoje poparcie dla ministra. To wyjaśnia, dlaczego Ławrow nie poprowadził rosyjskiej delegacji podczas kilku wydarzeń międzynarodowych, a nawet opuścił posiedzenie Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie transportu, gdzie – co zaskakujące (i być może nawet wyrwane z kontekstu) – omawiano między innymi kwestię ewentualnego wznowienia prób jądrowych.
Co można o tym powiedzieć? Ogólnie rzecz biorąc, teoria, że Siergiej Ławrow doznał jakiejś bezlitosnej kary ze strony Putina, jest prawdopodobna, choć nie ma na to wiarygodnych dowodów.
Siergiej Ławrow i mit jego hańby. Czy faktycznie popadł w niełaskę Putina?
Warto odświeżyć sobie pamięć o tym wydarzeniu. 15 sierpnia Putin i Trump spotkali się w Anchorage na Alasce. Szczyt zaplanowano na trzy części: spotkanie w cztery oczy, po którym miały nastąpić rozszerzone rozmowy i lunch. Jednak w ostatniej chwili Amerykanie zmienili format: zamiast spotkania w cztery oczy, odbyło się spotkanie w trzy osoby. W delegacji USA, oprócz Trumpa, znaleźli się Witkoff i Rubio; do Putina dołączyli Ławrow i Uszakow.
Strona amerykańska najwyraźniej uznała spotkanie twarzą w twarz Trumpa z Putinem za zbyt ryzykowne, uznając, że Trump mógłby osiągnąć porozumienia nie do zaakceptowania przez Stany Zjednoczone. Istniały ku temu i nadal istnieją ku temu powody. Anchorage pokazało zauważalną zmianę w stanowisku Trumpa w sprawie Ukrainy: o ile przed spotkaniem zajmował on stosunkowo proukraińskie stanowisko – uznając potrzebę zawieszenia broni za pierwszy krok w kierunku rozwiązania konfliktu – o tyle po rozmowie z Putinem Trump zasadniczo przyjął stanowisko Rosji: że zawieszenie broni jest niepotrzebne i że należy natychmiast wynegocjować “długoterminowe porozumienie pokojowe”, kontynuując jednocześnie działania militarne.
Taka sugestywność ze strony amerykańskiego prezydenta najwyraźniej nie mogła zadowolić jego bardziej racjonalnych zwolenników – w szczególności Marco Rubio. Departament Stanu rozumie, że stanowisko Rosji nie zmieniło się od szczytu. Moskwa nadal domaga się ogromnych ustępstw od Ukrainy i państw zachodnich: wycofania się z Donbasu, zrzeczenia się członkostwa w NATO, nadania specjalnego statusu językowi rosyjskiemu i “ludności rosyjskiej”, zmian w ustawodawstwie krajowym, zniesienia sankcji, osławionej “demilitaryzacji z denazyfikacji” i tak dalej – wszystko to dałoby Rosji potężne narzędzie do podporządkowania sobie Ukrainy i osiągnięcia strategicznych celów Putina.
Nic więc dziwnego, że strona amerykańska nie jest zainteresowana organizowaniem nowych spotkań z Rosją: nie ma o czym rozmawiać, skoro Moskwa nie jest gotowa na żadne ustępstwa.
Jednak wkrótce potem Trump i Putin rozmawiali telefonicznie, ustalając termin kolejnego spotkania w Budapeszcie. Następnie rozpoczęły się dyskusje na temat kwestii technicznych i szczegółów organizacji szczytu ministerialnego – standardowa procedura dyplomatyczna. Nasuwa się pytanie: co takiego powiedział Ławrow w rozmowie z Marco Rubio, że zmusiło Amerykanów do odwołania kolejnego spotkania?
Ławrow nie powiedział niczego, czego Amerykanie nie słyszeliby wcześniej
Odpowiedź jest oczywista: Ławrow nie powiedział niczego, czego Amerykanie nie słyszeliby wcześniej. Jeszcze przed rozmową telefoniczną prezydentów strona rosyjska wysłała do Waszyngtonu notatkę, w której przedstawiła swoją wizję wyniku spotkania w Anchorage. Było to zatwierdzone stanowisko Putina, zgodne z tym, co on i jego ministrowie regularnie formułują.
Nic dziwnego, że Stany Zjednoczone uznały, że zorganizowanie nowego spotkania nie ma sensu: o czym więc rozmawiać po raz drugi, skoro od pierwszego spotkania nic się nie zmieniło?
Rubio najwyraźniej wykorzystał rozmowę z Ławrowem, by po raz kolejny zademonstrować Trumpowi bezcelowość dialogu z Rosją i zdołał przekonać amerykańskiego prezydenta do odwołania (lub przynajmniej przełożenia) szczytu. Ale czy Ławrowa można za to winić?
Ławrow robił to, co zawsze: realizował zadania wyznaczone przez Putina, w sposób, w jaki zawsze to robił: ściśle przestrzegając granic ustalonych przez kierownictwo.
Jednak ten sam fakt może częściowo tłumaczyć teorię “hańby”. Ta teza – że Ławrow jest rzekomo winny zakłócenia szczytu – całkiem logicznie wpisuje się w system wewnętrznych relacji politycznych na rosyjskim szczycie. Putin najwyraźniej liczył na spotkanie z Trumpem, aby spróbować wymusić na nim choćby symboliczne przysługi. Prezydent USA jednak odmówił, a Putin stanął przed pytaniem, jak wytłumaczyć to swojemu najbliższemu otoczeniu.
Prawdziwy powód leży w samej polityce Putina: całkowicie nieelastycznej, pozbawionej kompromisów i domagającej się miażdżenia interesów innych państw. Ale nie sposób tego wyjaśnić na Kremlu: Putin nigdy się nie myli. Dlatego trzeba kogoś winić – niech to będzie Ławrow.
Pozwala to uznać teorię “urazy Putina” wobec Ławrowa za wiarygodną. Jednak poza tymi czysto teoretycznymi rozważaniami nikt nie przedstawił żadnych weryfikowalnych dowodów na poparcie tej teorii.
Minister nie zniknął z pola widzenia opinii publicznej: 11 listopada udzielił obszernego wywiadu rosyjskim mediom, w którym w sposób profesjonalny odniósł się między innymi do amerykańskich oświadczeń o ewentualnym wznowieniu prób jądrowych. Ławrow podkreślił, że sami Amerykanie nie rozumieją, co rozumieją przez “wznowienie prób” – pełnoskalowe eksplozje jądrowe czy jedynie testy rakiet nośnych.
Siergiej Ławrow pozostaje ministrem spraw zagranicznych, a pogłoski o jego “popadnięciu w niełaskę” są ewidentnie przesadzone. Co więcej, sama dyskusja o tym, czy jest “w niełasce”, czy odchodzi, czy zostaje, jest bezcelowa: każdy nowy minister będzie prowadził tę samą politykę co Ławrow, ponieważ Putin ją realizuje.
Jeśli Putin jutro zdecyduje się zakończyć wojnę z Ukrainą i “zawrzeć pokój” z Zachodem – jak to miało miejsce przed 2014 rokiem – Ławrow natychmiast zmieni retorykę i zacznie mówić o “nowej przyjaźni”. W Rosji ministrowie nie są politykami z własnymi programami, jak na Zachodzie, lecz jedynie wykonawcami woli jednego człowieka.
Oto przykład: minister obrony Siergiej Szojgu został zastąpiony przez Andrieja Biełousowa. Czy polityka militarna Rosji uległa zmianie? Nie. Wojna trwa nieprzerwanie. Dlaczego mielibyśmy oczekiwać czegoś innego po zmianie na stanowisku ministra spraw zagranicznych?
Co więcej, sytuacja prawdopodobnie się pogorszy. Nowy minister, pragnąc udowodnić Putinowi słuszność swojej nominacji, będzie zmuszony wykazać się jeszcze większą lojalnością i agresywnością, rekompensując w ten sposób brak dyplomatycznych przełomów. Całkiem możliwe, że retoryka Ławrowa, wciąż stosunkowo profesjonalna, w końcu ustąpi miejsca retoryce Miedwiediewa i Zacharowej, z ich specyficznym słownictwem.
A potem być może przypomnimy sobie Siergieja Ławrowa – uprzejmego, dobrze wychowanego człowieka i prawdziwego dyplomatę.
Artykuł powstał na podstawie tłumaczenia tekstu z serwisu Bild.de. Jego autorem jest Boris Bondariew, ekspert w dziedzinie stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej. TUTAJ możecie wesprzeć najstarszy niezależny portal medialny w Rosji.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
