Mapa otyłości Polaków. Zatrważające dane. W tych powiatach jest najgorzej
Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował wyniki badań pokazujące odsetek osób z nadwagą i otyłych zamieszkujących poszczególne powiaty w Polsce. Z okazji Światowego Dnia Walki z Otyłością przypadającego 24 października, “Fakt” zebrał te dane i opracował interaktywną mapę otyłości Polaków. W prosty sposób dowiesz się z niej, gdzie problem otyłości jest największy, a gdzie najmniejszy, łatwo sprawdzisz też, jak sytuacja wygląda w twoim regionie — najeżdżając kursorem na odpowiedni obszar na mapie.
Czytaj także: Eksperci kwestionują teorię stopniowego tycia. Mówią o “destrukcyjnych fazach”
Interaktywna mapa otyłości Polaków. “Dane są przerażające”
Dane opublikowane przez NFZ zostały zebrane w okresie od stycznia do lipca 2025 r. przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w całej Polsce. Od ponad 13,4 mln dorosłych Polaków, pacjentów odwiedzających w tym czasie przychodnie, zebrano informacje o wzroście i wadze i na tej podstawie obliczono BMI (ang. Body Mass Index), czyli wskaźnik masy ciała. Przyjmuje się, że prawidłowy zakres BMI wynosi od 18,5 do 25,0. Jeśli wartości są wyższe, może to oznaczać, że pacjent ma nadwagę lub jest otyły.
— To wiarygodny wskaźnik, łatwy w użyciu, wystarczy pół minuty, podzielić masę ciała w kilogramach przez wzrost w metrach do kwadratu i już. Dzięki temu możemy łatwo oceniać i porównywać. Nikt jeszcze lepszego, a równie prostego wskaźnika nie odkrył. Warto z niego korzystać, ale trzeba też znać jego ograniczenia, bo nie u wszystkich pacjentów ten wynik będzie wiążący. W przypadku osób intensywnie trenujących, kobiet w ciąży czy na przykład osób z nieprawidłową budową anatomiczną to będzie po prostu mało wiarygodne. Ale nawet biorąc pod uwagę te mankamenty, dane opublikowane przez NFZ są przerażające — mówi w rozmowie z “Faktem” lek. Katarzyna Woźniak, znana w internecie jako “Mama i Stetoskop”.
Poznań najszczuplejszym powiatem w Polsce
Co dokładnie mówią dane NFZ? Według ogólnie przyjętej skali osoby z nadwagą to osoby o BMI powyżej 25, natomiast osoby otyłe — o BMI powyżej 30. Z najnowszych danych funduszu wynika, że spośród 13,4 mln dorosłych Polaków, od których zebrano informacje, aż 64,5 proc. ma nadwagę lub jest otyłych.
Powiatem z najwyższym odsetkiem osób o BMI powyżej 25 jest powiat łosicki w woj. mazowieckim — 72,42 proc. przebadanych dorosłych zostało tam zaklasyfikowanych jako z nadwagą lub otyłe. Niewiele lepiej jest w powiecie siedleckim (woj. mazowieckie) i hajnowskim (woj. podlaskie) — tam odsetek ten wynosi odpowiednio 70,76 i 70,73 proc. Najlepiej w zestawieniu wypadły natomiast duże miasta — m. st. Warszawa (58,73 proc. osób z nadwagą lub otyłych), Wrocław (58,29 proc.), Sopot (58 proc.), Kraków (57,85 proc.) i “najchudszy” powiat w kraju — miasto Poznań — z 55,8 proc. osób z nadwagą lub otyłych.
“Nie widzimy prawdziwej skali tego problemu”
— Jako lekarza te liczby mnie w ogóle nie dziwią. Jest bardzo dużo osób z nadwagą i otyłością. Idąc ulicą, my sobie nawet z tego być może nie zdajemy sprawy, bo wiele takich osób w ogóle nie wychodzi z domów. I to, co my widzimy na ulicach, to jest troszeczkę zakłamane, nie widzimy prawdziwej skali tego problemu. To są osoby, które bardzo unikają pokazywania się gdzieś publicznie, a teraz i praca, i nauka umożliwiają, żeby wszystko robić z domu. Natomiast dla mnie szokujące jest to, jak z roku na rok to przyśpiesza, ta pandemia otyłości. Nie tylko w Polsce, wszędzie tak jest, natomiast my mamy tę prędkość naprawdę zatrważającą. Szczególnie to jest niepokojące u dzieci, bo dzieci polskie bardzo szybko tyją — mówi nam Katarzyna Woźniak.
Dlaczego odsetek otyłości i nadwagi jest najniższy w największych miastach? Lekarka tłumaczy to przede wszystkim większą świadomością ludzi tam mieszkających i popularyzacją ruchu jako formy spędzania wolnego czasu.
Różnie między dużymi miastami a obszarami wiejskimi. “Trudno nakłonić osoby pracujące fizycznie, by pracy jeszcze zrobiły trening”
— Natomiast w mniejszych miastach czy ośrodkach wiejskich często jest tak, że pracuje się fizycznie, a potem po pracy się siedzi. A niestety to nie jest tak, że jak się narobimy fizycznie, to to oznacza, że mamy już trening z głowy. Żeby organizm działał prawidłowo, potrzebuje dwóch-trzech aktywności fizycznych, które prowadzą do wzrostu tętna. Jak mamy taką panią albo takiego pana, którzy pracują fizycznie, to ich organizm nie reaguje tak na pracę, bo ta praca fizyczna to jest jego naturalny rytm, coś, do czego przywykł. Niestety, bardzo trudno jest takie osoby, jeśli mają nieprawidłową masę ciała, przekonać do tego, że po pracy fizycznej powinni jeszcze pójść poćwiczyć — mówi.
Jak Polska wypada na tle innych krajów Unii Europejskiej?
Dane Eurostatu pokazują, że w całej Unii Europejskiej w 2022 r. było 51,3 proc. osób z nadwagą lub otyłych. Polska znalazła się znacznie powyżej tego poziomu — obliczono, że wówczas w Polsce 58,8 proc. społeczeństwa miało problemy z nadmierną wagą. Najlepiej sytuacja wyglądała we Włoszech — 41,9 proc. osób z nadwagą lub otyłych, we Francji — 46,4 proc., Holandii — 48,3 proc., na Cyprze — 48,4 proc. i w Belgii — 48,7 proc. W 2022 r. najgrubsze społeczeństwa miały natomiast Łotwa — 60,4 proc. i Malta — 62,5 proc. Nowszych danych obejmujących wszystkie kraje UE niestety nie ma.
— Niestety cały czas nie ma u nas tej świadomości, edukacji na temat tego, z jakimi jeszcze dodatkowymi komplikacjami wiąże się otyłość. Bo otyłość to ponad 200 różnych chorób przewlekłych, które ona może bezpośrednio wywoływać. Na początku są jeszcze pacjenci, którzy mają samą chorobę otyłości bez powikłań, ale to trwa zazwyczaj kilka lat i rozwija się nadciśnienie, cukrzyca, choroby stawów, choroby autoimmunologiczne. Otyłość sprzyja i chorobom tarczycy, i łuszczycy, i różnym chorobom związanym z autoagresją. Ale też różne choroby nowotworowe są znacznie częstsze u osób z nieprawidłową masą ciała. Obecnie ludzie zaczynają działać głównie, gdy te nadprogramowe kilogramy zaczynają się pojawiać. A to, na co moim zdaniem powinien być kładziony nacisk, to profilaktyka — kwituje lek. Katarzyna Woźniak.
