Co działo się w polskiej sekcie “Niebo”? Zgony dzieci i samobójstwa
Niedługo po wstąpieniu do sekty, rozeszły się pogłoski o jego śmierci. Jednak okazały się fałszywe. Przez wiele lat nie było wiadomo, co dzieje się z Sajnógiem. Powrócił do życia publicznego dopiero w 2014 r. Co działo się wewnątrz “Nieba”?
Kim był Zbigniew Sajnóg? Powstanie Totartu
Grupa Totart powstała 23 kwietnia 1986 r. w Gdańsku w czasie wieczoru poetyckiego pt. “Miasto, masa, masarnia”, który miał być “buntem przeciwko organizacji świata w ogóle”. Zorganizowali go studenci, głównie Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego — między innymi Zbigniew Sajnóg, Paweł Konnak, Artur “Kudłaty” Kozdrowski, Bogdan Kubat.
Jak na to, co zazwyczaj rozumie się przez wieczór poetycki, impreza miała dość specyficzny charakter. “Atmosfera zrobiła się już zupełnie gęsta, gdy Zbigniew odczytał swój ‘Prodrom manifestu daremnego w sprawie zaprzestania rozmnażania’.[…] Zapadła cisza. A autor wyjął z kieszeni g…o i je bezceremonialnie połknął. Sztuczne g…o zrobione z serków i kakao” — wspominał w książce “Artyści, wariaci, anarchiści” Paweł Konnak.
Wkrótce do grupy dołączyli Ryszard “Tymon” Tymański, Paweł “Paulus” Mazur, Wojciech Stamm (Lopez Mauzere) oraz Dariusz “Brzóska” Brzóskiewicz.
Urodzony w 1958 r. Sajnóg był o kilka lat starszy od pozostałych członków grupy. Już pod koniec lat 70. próbował założyć niezależny klub artystyczny. Potem dał się poznać jako awangardowy poeta i działacz opozycyjny. Następnie nawiązał współpracę z Bogdanem Kubatem.
“Od kilku lat uprawiali wspólnie dziwne aktywności z pogranicza sztuki i polityki. Między innymi w ’82 założyli grupę Serdel grającą muzykę końca z tekstami w stylu: ‘Walę głową o podłogę/już nie mogę/już nie mogę!’. Wśród instrumentów Serdla […] znajdowały się na przykład wadliwa perkusja elektronicznie modyfikująca i przyrząd do krojenia jajek” — pisał Paweł Konnak.
Nazwa Totart powstała przypadkowo. W czerwcu 1986 grupa próbowała wystąpić na koncercie w Chodzieży. Występ musiał zostać ujęty w protokole i wtedy jako nazwę wpisano słowo z jednego z przygotowanych transparentów — Totart. Grupa oficjalnie nie została wpuszczona na scenę, ponieważ jej teksty nie przeszły przez cenzurę, ale i tak się na niej pojawiła wywieszając inny transparent z hasłem autorstwa Sajnóga: “Miesiączkuje woźna, będzie zima mroźna”.
Od tego wydarzenia zaczęła się szalona artystyczna podróż Totartu przez Polskę. Pojawiali się w klubach i na festiwalach studenckich, ale też w ośrodkach wczasowych, gdzie wywoływali skandale. Wystąpili nawet w szpitalu psychiatrycznym w Srebrzysku, w którym zamykano symulujących choroby psychiczne w celu uniknięcia służby wojskowej gdańskich działaczy środowisk alternatywnych.
“Jesteśmy ariergardą polskiej kultury. Pilnujemy, żeby nikt nie kopnął jej w d..ę” — to jeden z typowych dla Formacji Tranzytoryjnej Totart buńczucznych sloganów, z jakimi ta jedna z najdziwniejszych polskich grup artystycznych przystąpiła do szturmu na skostniałe instytucje oficjalnej kultury późnego PRL.
W 1990 r. powstała Fundacja Totart. W Gdańsku Totart wydawał wspierane finansowo przez Wydział Kultury Urzędu Miejskiego pismo “Metafizyka społeczna”. Zbigniew Sajnóg pisał w nim: “Kultura wysoka, plebejska, popowa, alternatywna, komputerowa — wszystko to jedna wielosegmentowa glizda — i na szmelc — bo się już tak wzajemnie sparaliżowało, zaparło, że nic tylko smród pełga i konkretny widok przesłania”. Na początku lat 90. grupa ulegała już jednak dezintegracji, a sam lider całkowicie odmienił swoje życie.
Zbigniew Sajnóg wstąpił do sekty “Niebo”
Według Pawła Konnaka Sajnóg od 1991 r. miał duże problemy ze sobą: “My tego nie rejestrowaliśmy, bo on nie uzewnętrzniał swoich dramatów egzystencjalnych na linii Bóg-Kosmos-On.”
Zbigniew Sajnóg zaczął chorować. Leżał całymi tygodniami w domu. Lekarze nie mogli zidentyfikować żadnej dolegliwości. Konnak mówił o tym tak:
Wyjeżdżał na kilka dni, potem na kilka tygodni. Jeździł do Nieba, do uzdrowicieli. Wracał i był załamany. Mówił, że w kościele spotkał diabła. Że nic nie ma sensu. Trafił do Lecha Stefańskiego, niebezpiecznego czarnomagika. O jego psychotronicznych kursach mówi się, że są wylęgarnią satanistów.
W październiku 1992 r. ludzie Totartu z udziałem Sajnóga współorganizowali jeszcze Gdańskie Dni Niezależnych. W tym samym roku założyciel pisma “Brulion” Robert Tekieli, zaprzyjaźniony wtedy z totartowcami, został producentem i współautorem programów “AlternaTiVi” i “Dzyndzylyndzy” w TVP. Alternatywa miała wtedy względnie nieskrępowany dostęp do czasu antenowego, co z dzisiejszej perspektywy może wyglądać dość dziwnie: prezesem TVP był kojarzony z prawicową ekipą tzw. “pampersów” Wiesław Walendziak.
Były plany, aby ściągnąć Sajnóga na stałe na Woronicza. Byłby kierownikiem literackim. Był etat i mieszkanie, ale przyszło to za późno. “W lutym 1993 r. ma miejsce transpozycja Zbigniewa w inny obszar świadomości połączona z mesjanistycznym wykładem w Państwowej Galerii sztuki w Sopocie, a następnie oddaleniem się w nieznanym kierunku” — napisał Paweł Konnak.
Bliscy Kotlarskiej przerwali milczenie. Po 30 latach od tragedii na jaw wychodzą nowe fakty
Majdan Kozłowiecki. Co się działo w sekcie “Niebo”?
Zbigniew Sajnóg porzucił działalność artystyczną i został członkiem grupy o nazwie Zbór Chrześcijański Leczenia Duchem Bożym “Niebo”. Jej założycielem był Bogdan Kacmajor, którego uznawano za charyzmatycznego uzdrowiciela. W 1991 r. Kacmajor zarejestrował spółkę cywilną o nazwie Leczenie Ludzi przez Nakładanie Rąk. Jego moc duchowa czy raczej umiejętności manipulacyjne przyciągnęły setki ludzi. Sajnóg przeprowadził się z Gdańska do siedziby wspólnoty w Majdanie Kozłowieckim i mieszkał tam kilka kolejnych lat.
Kacmajor podporządkowywał sobie wszystko i wszystkich, łączył ludzi w pary według własnego widzimisię, przejmował ich pieniądze, kobietom nakazywał rodzić dzieci, ale zabraniał posyłać ich do szkoły czy do lekarzy. Manipulował członkiniami i członkami wspólnoty, odbierał im tożsamość. Członkowie sekty, aby zdobyć środki na życie, dopuszczali się kradzieży, które Kacmajor usprawiedliwiał jako działanie o charakterze religijnym.
Jak podawał “Kortowski Przegląd Prawniczy” w sekcie znaleźli się pacjenci Kacmajora. Około 60 osób. “Każdy z nich musiał się wyzbyć majątku na rzecz zboru, a przy tym radykalnie zerwać kontakt ze społeczeństwem. Wyznawcy mogli sami sobie udzielać ślubów, nawet sam Kacmajor pobłogosławił związek 14-letniego chłopca i 25-letniej kobiety” — podaje autorka artykułu Patrycja Kowsz.
W dalszej części przytacza, że sekta przyjęła patriarchalny model życia, a mężczyźni byli na szczycie wspólnotowej hierarchii, przy czym podlegali guru.
Pod wpływem Kacmajora wyznawcy palili swoje dowody osobiste i przyjmowali nowe imiona. Zbigniew Sajnóg został wtedy Aniołem Rowerowym, a potem Ambasadorem.
Sekta zaczęła się rozpadać w połowie lat 90., głównie z powodów finansowych, ale nie tylko. “Grupę oskarżano o działalność przestępczą — kradzieże, doprowadzenia do śmierci noworodków, a także do samobójstw osób, będących pod jej wpływem” — podaje Kowsz.
Upadek sekty
W grudniu 1997 r. Sąd Rejonowy w Lubartowie skazał Kacmajora za bezprawne przetrzymywanie jego czternastoletniego syna. Innych członków sekty wielokrotnie skazywano za inne przestępstwa i wykroczenia. Po dezintegracji grupy Kacmajor próbował jeszcze kilka razy założyć nowe zgromadzenie. Wielu jego dawnych wyznawców oskarżało go o naruszenia ich wolności, ale nawet jeśli sprawy trafiały do sądu, żadna nie skończyła się wyrokiem.
Zbigniew Sajnóg zniknął około 1997 r. wraz z zaprzestaniem działalności sekty w Majdanie Kozłowieckim. Nikt nie wiedział, gdzie jest i co robi. Mówiło się, że przebywa w szpitalu psychiatrycznym. Gdy w jednym z domów zajmowanych przez sektę znaleziono zwłoki, na poważnie rozważano możliwość, że może to być Sajnóg. Okazało się jednak, że to nie on.
Mroczna tajemnica Majdanu Kozłowieckiego. Co się stało z noworodkami?
Niespodziewany powrót Sajnóga
W 2014 r. przy okazji prac nad filmem dokumentalnym “Totart — czyli odzyskiwanie rozumu” okazało się, że dawny lider Totartu żyje i ma się dobrze. Dotarł do niego reżyser Bartosz Paduch.
Potem Zbigniew Sajnóg wydał książkę, która była sporym zaskoczeniem dla ludzi znających jego dawną szaloną i często wręcz obsceniczną twórczość. Zatytułowana “Na przykładzie Gdańska” zawiera kompleksową i bardzo krytyczną analizę społecznej, ekonomicznej i kulturowej sytuacji w tym mieście i swojej własnej życiowej historii.
W 2018 r. spore poruszenie w Trójmieście wywołała informacja, że doradcą kulturalnym kandydata PiS na prezydenta Gdańska, Kacpra Płażyńskiego, jest właśnie Zbigniew Sajnóg. — Chcę jednoznacznie powiedzieć, że fakt, iż ktoś stał się w przeszłości ofiarą działalności sekty, nie może w żaden sposób wykluczać takiej osoby z życia społecznego czy publicznego — mówił wtedy Płażyński w wypowiedzi dla “Gazety Wyborczej”, która napisała, że przeszłość Sajnóga może być szokująca dla konserwatywnego elektoratu.
W obronie dawnego kolegi stanął wtedy między innymi “Tymon” Tymański, którego z pewnością do sympatyków PiS zaliczyć nie można: “Wielu ludzi błądzi, trafia do sekt, pracuje w korporacjach, ma wstydliwe życiowe epizody zawodowe. I jakoś wychodzi z tego wszystkiego obronną ręką. (…) Jestem dumny ze Zbigniewa, jego powrotu na łono społeczeństwa oraz gdańskiej społeczności artystycznej. Bardzo cieszę się z jego obecnej obywatelskiej postawy życiowej, zdroworozsądkowej kreatywności, społecznego zaangażowania”— napisał Tymański.
“Niebo. Rok w piekle” — nowy serial HBO Max o życiu w sekcie
Nowa produkcja HBO Max, “Niebo. Rok w piekle”, już od pierwszego odcinka wzbudziła duże zainteresowanie widzów. Serial, którego premiera odbyła się 26 grudnia, opowiada o dramatycznych losach osób uwikłanych w działalność sekty. Inspiracją do powstania tej historii była książka Sebastiana Kellera “Niebo. Pięć lat w sekcie”, w której autor dzieli się własnymi przeżyciami i walką o odzyskanie kontroli nad swoim życiem.
Serial “Niebo. Rok w piekle” przedstawia wstrząsającą opowieść o manipulacji, przemocy i zniewoleniu. Produkcja została oparta na prawdziwych wydarzeniach i ukazuje, jak łatwo można stać się ofiarą sekty oraz jak trudna jest droga do wyzwolenia się spod jej wpływu. Twórcy serialu sięgnęli po autentyczne relacje osób, które doświadczyły życia w zamkniętej wspólnocie, by jak najwierniej oddać ich dramatyczne przeżycia.
Źródła: Paweł Konnak — “Artyści, wariaci, anarchiści”, wp.pl, niniwa22.cba.pl
To, co zobaczył w jego oczach, nie dawało mu spokoju. Mocne kulisy serialu “Niebo. Rok w piekle”
Ten artykuł po raz pierwszy ukazał się na stronie Faktu 23.04.2022 r.
