Na południowym zachodzie Boliwii, w sercu Andów, wznosi się potężny stratowulkan Uturuncu, którego ostatnia erupcja miała miejsce około 250 tys. lat temu. Choć przez wieki uznawano go za wygasły, najnowsze badania naukowe ujawniają, że ten pozornie spokojny kolos skrywa wewnątrz dynamiczne procesy geologiczne. Określany mianem “wulkanu zombie”, Uturuncu stał się obiektem intensywnych obserwacji geofizyków z całego świata, którzy śledzą jego subtelne, lecz niepokojące sygnały aktywności.
Od lat 90. XX wieku naukowcy obserwują w rejonie wulkanu Uturuncu niezwykłe zjawiska geologiczne. Dzięki danym z satelitów i pomiarom GPS odkryto, że centralna część wulkanicznego stożka powoli unosi się, podczas gdy otaczający ją teren delikatnie opada. Ten charakterystyczny ruch przypomina kształtem sombrero i trwa nieprzerwanie od kilkudziesięciu lat, osiągając tempo nawet jednego centymetra na rok.
Równocześnie odnotowano liczne wstrząsy sejsmiczne oraz emisje gazów, szczególnie dwutlenku węgla. Choć nie występują typowe oznaki do zbliżającej się erupcji, takie jak gwałtowny wzrost ciśnienia magmy, eksperci ostrzegają, że nie należy lekceważyć tej cichej aktywności. Zarejestrowane sygnały świadczą o ruchu gorących cieczy i gazów w głębi ziemi, co może prowadzić do istotnych zmian w strukturze skorupy ziemskiej.
Technologiczne bogactwo pod wulkanem
Jednym z najbardziej zaskakujących aspektów najnowszych odkryć jest potencjalne znaczenie ekonomiczne procesów zachodzących pod Uturuncu. Badania wykazały obecność rozbudowanego systemu hydrotermalnego, w którym gorące wody i gazy penetrują skały, tworząc dogodne warunki do powstawania złóż metali. Proces ten może prowadzić do koncentracji cennych pierwiastków, takich jak miedź, wykorzystywanych w nowoczesnych technologiach.
Naukowcy z Uniwersytetu Cornella i innych ośrodków badawczych połączyli dane z ponad 1700 lokalnych trzęsień ziemi z analizami strukturalnymi i chemicznymi, uzyskując precyzyjną mapę wnętrza wulkanu. W jej centrum znajduje się potężny zbiornik magmy znany jako Altiplano-Puna Magma Body (APMB), z którego ku powierzchni wędrują płyny, przemieszczając się systemem szczelin i kanałów.
Dotychczas uważano, że podnoszenie się terenu może być sygnałem zbliżającej się erupcji. Jednak w przypadku Uturuncu udało się wykazać, że deformacje nie są spowodowane gromadzeniem się świeżej magmy, lecz powolnym ruchem solanki oraz gazów, które osadzają się pod szczytem wulkanu. To odkrycie zmienia sposób interpretowania sygnałów wulkanicznych i pozwala trafniej oceniać potencjalne zagrożenia.
“Wulkany zombie” globalne zjawisko pod lupą nauki
Odkrycia z Boliwii są częścią szerszego projektu badawczego, w ramach którego zespół Matthew Pritcharda wykorzystuje dane satelitarne do identyfikacji tzw. wulkanów zombie na całym świecie. Są to formacje wulkaniczne, które nie wybuchały od setek tysięcy lat, a mimo to wykazują oznaki podziemnej aktywności. W samej Boliwii zidentyfikowano ich już kilkanaście, co czyni region jednym z najciekawszych wulkanologicznych obszarów globu.
Śledzenie zachowania wulkanów pozwala naukowcom zrozumieć, jak funkcjonują systemy magmowe w długich cyklach czasowych oraz jak mogą wpływać na krajobraz, ekosystemy i dostępność surowców. Wiedza ta może również pomóc we wczesnym wykrywaniu zagrożeń, zanim te staną się realnym niebezpieczeństwem dla lokalnych społeczności.
Źródło: sciencealert.com, thesun.co.uk, livescience.com
Przeczytaj też:
Erupcja wulkanu w Kostaryce. Władze apelują o noszenie maseczek
Polka w Madrycie usłyszała “charakterystyczny dźwięk”. I wtedy zaczął się dramat
Jaki ptak jest w polskim godle? To nie orzeł! Biolodzy i heraldycy nie mają wątpliwości
